Urlop to świetny czas dla każdego pracownika – dzięki niemu można załatwić ważne sprawy czy po prostu chwilę odpocząć. Zapewne wiesz, że istnieje kilka rodzajów urlopów – jednym z nich jest urlop bezpłatny. Dowiedz się, co go charakteryzuje.
Urlop bezpłatny to jeden z sześciu rodzajów urlopów, które przysługują pracownikowi. Wyróżnia się jeszcze:
- urlop wypoczynkowy;
- urlop na żądanie;
- urlop rodzicielski (macierzyński lub tacierzyński);
- urlop szkoleniowy;
- urlop okolicznościowy.
Każdy z nich działa na innych zasadach i należy spełnić określone warunki, które pozwalają pracownikowi go wykorzystać. Jeśli chcesz lepiej poznać charakterystykę urlopu bezpłatnego, które został uregulowany przez art. 174 Kodeksu pracy, przeczytaj cały artykuł.
Jak ustalany jest wymiar urlopu bezpłatnego?
Urlop bezpłatny nie jest korzystny dla pracownika – w czasie jego trwania nie tylko nie otrzymuje on prawa do wynagrodzenia. Traci także możliwość skorzystania z przywilejów pracowniczych, takich jak prawo do zasiłku chorobowego w trakcie trwania nieobecności.
Czasem jednak nie ma innej możliwości i trzeba skorzystać z urlopu bez możliwości pobierania wynagrodzenia. Warunkiem jest zachodzący stosunek pracy, zatem wniosek będzie mogła złożyć każda osoba pracująca na podstawie umowy o pracę, bez względu na to, czy czas jej trwania jest określony, czy też nie. Pracownik może ubiegać się o urlop bezpłatny już nawet pierwszego dnia rozpoczęcia współpracy.
Artykuł 174 Kodeksu pracy nie reguluje tego, ile maksymalnie może trwać ten rodzaj urlopu. Oznacza to więc, że pracodawca może udzielić go nawet na kilka miesięcy, jeśli pracownik będzie tego potrzebował.
Kiedy urlop jest bezpłatny, a kiedy płatny?
Urlop bezpłatny, a także płatny (tzw. wypoczynkowy) przysługuje każdemu pracownikowi i tylko od niego zależy, który zechce wybrać. Osoba podpisująca wyrażony na piśmie wniosek urlopowy ma możliwość wybrania rodzaju urlopu oraz terminu, w którym potrzebuje go wykorzystać.
O ile w przypadku urlopu bezpłatnego czas jego trwania nie został określony i zależy od woli pracodawcy i pracownika, o tyle urlop wypoczynkowy został jasno opisany w Kodeksie pracy. Przyjęło się, że przy stażu powyżej 10 lat pracy zatrudnionemu przysługuje 26 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku, a poniżej – 20 dni. Staż pracy to jednak nie wszystko. Pod uwagę często brane jest również wykształcenie i to, jak długo było zdobywane. Zasady związane z urlopem nieznacznie mogą różnić się w zależności od firmy.
Jeśli zależy ci na tym, aby móc pobierać wynagrodzenie podczas urlopu i mieć prawo do wszystkich pracowniczych przywilejów i świadczeń z ZUS, urlop wypoczynkowy to najlepsze rozwiązanie. Jeżeli jednak zostało ci go niewiele albo już ci się skończył, a masz do zrobienia coś ważnego, co zajmie ci maksymalnie kilka dni, skorzystaj z okresu urlopu bezpłatnego.
Na jakiej podstawie pracodawca udziela urlopu bezpłatnego?
Jak mówi art. 174 Kodeksu pracy, pracodawca może udzielić urlopu na podstawie wcześniej dostarczonego przez pracownika wniosku o urlop bezpłatny. Powinien on zawierać następujące elementy:
- imię i nazwisko pracownika;
- dane firmy;
- miejsce i datę wypisywania wniosku urlopowego;
- treść wniosku z prośbą o udzielenie urlopu bezpłatnego;
- termin i czas trwania;
- opcjonalne uzasadnienie prośby o urlop;
- podpis pracownika.
Gdy pracownik zechce wrócić do wykonywania obowiązków pracowniczych na stanowisko równorzędne z tym, na którym był przed rozpoczęciem urlopu, powinien zgłosić taką chęć pracodawcy 7 dni przed rozpoczęciem pracy. Należy pamiętać, że tylko pracownik może zgłosić chęć rozpoczęcia urlopu bezpłatnego. Pracodawca nie ma możliwości wysyłania swoich pracowników na urlop, ponieważ nie decyduje on o wymiarze dni wolnych osoby zatrudnionej.
Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego pracownikowi?
Pracodawca ma obowiązek rozpatrzeć wniosek pracownika, jednak nie musi wyrazić zgody. Wszystko zależy od wewnętrznych ustaleń firmy. Kodeks pracy nie reguluje bowiem dokładnie ani zasad urlopu bezpłatnego, ani jego długości. Szef ma więc całkowitą dowolność w ustalaniu kwestii urlopu bezpłatnego. Jego wątpliwości może wzbudzać choćby możliwość wykonywania pracy u innego pracodawcy.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku urlopu wypoczynkowego. Pracownik ubiegający się o urlop wypoczynkowy może otrzymać odmowę w dwóch przypadkach. Oto te sytuacje:
- gdy roczny harmonogram urlopów firmy został już ułożony i dopięty na ostatni guzik, a pracownik chce zmienić termin wcześniej zadeklarowanego urlopu;
- gdy termin urlopu został już wcześniej ustalony, ale pracodawca zmienił zdanie, ponieważ stwierdził, że obecność danej osoby jest niezbędna.
Co, jeśli nie wykorzystasz pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego?
Wiesz już wszystko, co najważniejsze w związku z urlopem bezpłatnym i jego wymiarem. Warto skupić się teraz na częściej branym pod uwagę urlopie wypoczynkowym. Każdy lubi raz na jakiś czas zrobić sobie przerwę od pracy, mogąc jednocześnie pobierać wynagrodzenie i mieć prawo do wszystkich pracowniczych przywilejów. W ciągu roku, w zależności od doświadczenia, przysługuje ci od 20 do 26 dni wolnych. Co jednak, jeśli z jakiegoś powodu nie uda ci się w tym czasie go wykorzystać?
Plan urlopowy w firmach powinien zostać utworzony już na początku roku. Jeśli zdarzy się, że przez 365 dni nie uda ci się wykorzystać całego lub części wymiaru urlopu, masz czas na nadrobienie tych zaległości do 30 września kolejnego roku. Jeśli nie wykorzystasz również tego czasu, pracodawca ma prawo wysłać cię na obowiązkowy urlop wypoczynkowy.
Należy przy tym pamiętać, że do urlopu wliczają się tylko dni pracy.Jeśli więc w przedsiębiorstwie pracownicy mają wolne w sobotę i niedzielę, udzielenie urlopu na te dni nie jest możliwe.
Ważny jest także podział przysługującego urlopu – według przepisów zawartych w Kodeksie pracy urlop wypoczynkowy można podzielić na dowolną liczbę części. Jest jednak jeden warunek – pierwsza jego część nie może być krótsza niż 14 dni.
Urlop bezpłatny – podsumowanie
Urlop bezpłatny to mało opłacalna, jednak czasami potrzebna alternatywa dla wypoczynkowego. Jego wymiar jest kwestią do ustalenia między pracownikiem a pracodawcą, a w czasie jego trwania pracownikowi nie przysługują żadne przywileje wynikające z umowy o pracę.
Aby uzyskać prawo do urlopu bezpłatnego, należy złożyć pisemny wniosek, który jednak nie musi być rozpatrzony pozytywnie przez szefa. Inaczej jest przy urlopie wypoczynkowym – w tym przypadku pracodawca również może odmówić, ale tylko pod pewnymi warunkami.
Częściej od bezpłatnego urlopu wybierany jest urlop płatny, czyli wypoczynkowy. Jego wymiar może różnić się w zależności od stażu pracy czy wykształcenia. Przedsiębiorstwa na początku roku tworzą plany urlopowe, w których pracownicy deklarują rozkład dni wolnych. Jeśli masz możliwość, aby go wykorzystać, zrób to, ponieważ pracodawca może, ale nie musi udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego, natomiast odmowa przy wniosku o wypoczynkowy zdarza się o wiele rzadziej.
Sprawdź zarobki w poszczególnych zawodach
