Pracoholizm – uzależnienie od pracy. Kim jest pracoholik?

Pracoholizm to problem, o którym na świecie nie jest zbyt głośno – ludzie nie biorą go raczej na poważnie. Z tego powodu świadomość społeczeństwa jest na niskim poziomie. Zwiększ swoją i poznaj lepiej to trudne zaburzenie.

Pracoholizm to problem występujący na całym świecie. Według przeprowadzonych badań największy problem z tym zaburzeniem mają Japończycy. Na drugim miejscu w rankingu znajduje się Australia, a czołówkę zamykają mieszkańcy Afryki Południowej. Ze wszystkich krajów zajmujemy 11. miejsce. W Europie sytuacja wygląda nieco inaczej – nasz kraj znajduje się już na trzecim miejscu ze średnim wynikiem 1792 godzin przepracowanych w ciągu roku. Wyprzedzają nas Rosjanie – w pracy w ciągu roku spędzają 1982 godzin – oraz Grecy z wynikiem 2034 godzin.

Czym jest pracoholizm? Definicja

Pracoholizm to zaburzenie psychiczne objawiające się nadmiernym zaangażowaniem w pracę. Jest ono często przyrównywane do uzależnienia od pracy. Osoba uzależniona, tzw. pracoholik, ma poważny problem ze znalezieniem bilansu między życiem zawodowym a prywatnym. W wielu przypadkach życie poza pracą nie przekracza kilku procent czasu w porównaniu do czasu spędzanego w pracy.

W Polsce problem ten dotyczy aż 11% społeczeństwa, czyli ok. 3 mln ludzi. Stawia nas to na trzeciej pozycji w rankingu europejskim i jedenastej pozycji spośród wszystkich krajów świata, które objęte były badaniami. Skąd więc bierze się tak duża liczba? Kogo dotyczy pracoholizm?

Przyczyny pracoholizmu – kto jest najbardziej narażony na uzależnienie od pracy?

Jedną z grup najbardziej narażonych na problemy z pracoholizmem są przedsiębiorcy, szczególnie młodzi, którzy zajmują odpowiedzialne stanowiska kierownicze. Często są to także osoby, które swoją samoocenę opierają na sukcesach zawodowych i miesięcznej wypłacie. Mogą być to także pracownicy panicznie bojący się utraty swojej pracy.

Inną grupą są ludzie uciekające od problemów, np. rodzinnych, miłosnych czy zdrowotnych. Całkowicie oddają się życiu zawodowemu po to, aby nie myśleć o problemach. Często są to osoby samotne, które całymi dniami pracują po to, aby uciec myślami od samotności.

Reasumując, przyczyny mogą być różne i ciężko jest wymienić je wszystkie. Mimo wszystko można podzielić je na dwie grupy – przyczyny społeczne, do których zalicza się m.in.:

• stan cywilny;
• wzorce i sposoby spędzania wolnego czasu;
• uwarunkowania aktywności fizycznej;

oraz przyczyny osobowościowe, czyli:

• chęć ucieczki od codziennych problemów;
• wydarzenia i wzorce z dzieciństwa;
• stres wywołany pracą, który zwiększa adrenalinę;
• zaburzenia behawioralne, np. osobowość narcystyczna.

Wyróżnia się także kilka rodzajów pracoholików, w zależności od ich podejścia i zachowania:

• pracoholik do szpiku kości, który jest już taki od urodzenia – wrodzony perfekcjonizm i przesadna pracowitość od zawsze;
• pracoholik uciekinier, który ucieka przed życiowymi problemami, całymi dniami siedząc w pracy;
• pracoholik nawrócony, czyli taki, który jest już po terapii i stara się, aby nie wrócić do tego uzależnienia;
• pracoholik sytuacyjny, którego główną cechą nie jest pracowitość – co jakiś czas rzuca się on w wir pracy;
• pseudopracoholik, czyli osoba, która wywyższa swoją pracowitość po to, aby uzyskać awans czy nowe, lepsze stanowisko pracy.

Najczęstsze objawy pracoholizmu

Wiesz już kto jest najbardziej narażony na uzależnienie od pracy. Warto teraz zapoznać się z często występującymi objawami. Dzięki tej wiedzy będziesz wiedział, kiedy odwiedzić psychologa i rozpocząć pracę nad sobą, nim zaburzenie się rozwinie.

Do objawów pracoholizmu należy:

• brak współpracy w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych – pracoholik wszystkie zadania chce robić samodzielnie;
• zaburzenia snu i rozregulowany zegar biologiczny;
• ciągle włączony telefon i sprawdzanie na nim informacji związanych z pracą;
• myśli krążące niemal wyłącznie wokół pracy i zaniedbanie przyjaciół, znajomych oraz rodziny;
• brak tematów do rozmowy innych, niż to, co dzieje się w pracy;
• brak czasu na samorozwój, naukę i rozwijanie pasji, albo brak jakichkolwiek pasji;
• poczucie braku kontroli nad swoim życiem;
• zaniedbywanie zdrowia na rzecz obowiązków zawodowych;
• poczucie ciągłej utraty czasu, pogorszenie kondycji fizycznej i psychicznej;
• utrata poczucia własnej wartości i zwiększenie poczucia winy.

Pamiętaj jednak, że część z tych objawów może pasować do różnych zaburzeń i schorzeń. Nigdy nie diagnozuj się przez internet – tego typu artykuły traktuj informacyjnie. Jeśli czujesz, że większość z punktów pasuje do ciebie i widzisz, że masz problem, udaj się do specjalisty – psychologia lub psychoterapeuty. Dobrze poprowadzona, profesjonalna psychoterapia pomoże ci panować nad twoimi zaburzeniami.

Skutki pracoholizmu – jak bardzo są niebezpieczne dla pracoholika?

Wymienianie skutków pracoholizmu nie ma sensu – przyczyna może być także skutkiem, więc w wielu przypadkach pasować będą punkty wymienione w poprzednim nagłówku. Każdy organizm jest inny, więc możesz reagować zupełnie inaczej. Wszystko zależy m.in. od wieku czy stanu zdrowia.

Choć pracoholizm to bezpośrednia przyczyna zgonu, ciągła praca męczy organizm i wywołuje różne choroby. To właśnie one są śmiercionośne. Najczęstsze przypadki śmierci dotyczą udaru mózgu, inne chorób i problemów z sercem. Według badań przeprowadzonych przez WHO w ciągu roku z przepracowania na całym świecie umiera nawet 700 tysięcy osób. Między 2020 a 2021 liczba ta wyniosła ponad 745 tysiące.

Czy pracoholizm zaliczany jest do ICD-11?

ICD-11 to opracowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób. Określa ona, które schorzenie rzeczywiście jest jednostką chorobową, a które symptomem czy zaburzeniem. Ma to szczególnie duże znaczenie w przypadku ubiegania się u lekarza o płatne zwolnienie lekarskie z pracy, tzw. L4. Może ono zostać wystawione wyłącznie w przypadku stwierdzenia jednostki chorobowej – w innym wypadku lekarz wystawiający może mieć nieprzyjemności, a ZUS może nie zaakceptować takiego zwolnienia.

Uzależnienie, jakim jest pracoholizm, zapisane zostało w ICD-11. Uwzględnione są jego różne kryteria, jednak według dokumentu, lekarz może stwierdzić to zaburzenie na podstawie jedynie trzech czynników spośród wymienionych:

• znaczny wzrost zaangażowania w wykonywaną pracę pod względem wkładanego zaangażowania oraz siły fizycznej, długości pracy;
• brak możliwości zaprzestania pracy – w przypadku prób skorzystania z czasu wolnego, podwyższony poziom stresu i niepokoju;
• ciągle nawroty uzależnienia od pracy mimo starań;
• pogorszenie w stopniu zauważalnym stanu zdrowia fizycznego, psychicznego oraz problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie.

Leczenie pracoholizmu – jak powinno wyglądać?

Pierwszym krokiem w stronę lepszego życia i rozpoczęcia leczenia pracoholizmu jest udanie się wybranego terapeuty. Ten, po lepszym poznaniu ciebie i twojego problemu, dobierze odpowiedni rodzaj terapii – najczęściej jest to tzw. terapia poznawczo-behawioralna. Pozwala ona pracować nad emocjami i poznać je lepiej.

Największy problem polega na podejściu pracoholików do ich uzależnienia – większość z nich nie widzi żadnego programu i nie chce się leczyć. Nie zdają sobie sprawy z powagi schorzenia. Wielu z nich nie czuje, że ma z nim do czynienia.